Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2013

Η Ιφιγένεια και ο καλικάντζαρος στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας "Κωνσταντίνος Κούμας"

Τη χαρά να παρουσιάσω το χριστουγεννιάτικο βιβλίο μου, Η Ιφιγένεια και ο Καλικάντζαρος, στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λάρισας είχα τη Δευτέρα 16 Δεκέμβρη.  Ευχαριστώ τη διεύθυνση της βιβλιοθήκης για την πρόσκληση και τη φιλοξενία, καθώς και την υπεύθυνη του παιδικού τμήματος κ. Χρύσα Χατζηαβραάμ για την βοήθειά της. Επίσης τις εκδόσεις Ψυχογιός για την συμβολή τους και βέβαια τους γονείς και τα παιδιά που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μας και ήρθαν με όρεξη να ακούσουν αλλά και να επινοήσουν τις δικές τους σκανδαλιές!

 Η βιβλιοθήκη έχει αφιερώσει τα απογεύματα της Δευτέρας και της Πέμπτης στα παιδιά και σε δράσεις που αφορούν στα παιδικά βιβλία. 





  


 Η τάση να μεταμορφωθούν οι βιβλιοθήκες σε κέντρα αναφορά για τις πόλεις, προσφέροντας όλο και περισσότερες υπηρεσίες, παρέχοντας γνώσεις και πληροφορίες γίνεται φανερή και στην Ελλάδα. Η συμβολή καθενός από μας, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, είναι αναγκαία, αφού τα οφέλη που προκύπτουν έχουν θετική επίδραση στο σύνολο της κοινωνίας.

Εύχομαι ολόψυχα στους ανθρώπους της Βιβλιοθήκης, Καλή χρονιά με υγεία και δημιουργική διάθεση!






Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο: αναζητώντας την καταγωγή του εθίμου όχι στη Δύση αλλά στην Ανατολή.


Εικ. της Ναταλίας Καπατσούλια
Το χριστουγεννιάτικο έλατο, μεγάλο ή μικρό, πασπαλισμένο με λίγο ή περισσότερο χιόνι, στολισμένο με μπάλες, χρωματιστά ή λευκά φωτάκια, ακόμη και με καρπούς, φρούτα και κουκουνάρια, ωστόσο πάντοτε καταπράσινο μες το χειμώνα, αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρισμένα σύμβολα των Χριστουγέννων διεθνώς. 

Ο στολισμός του στο σπίτι, στην καλύτερη πάντοτε θέση, συχνά κοντά σε κάποιο παράθυρο, αποτελεί τον προάγγελο του ερχομού των γιορτινών ημερών, θέμα συζήτησης και προσμονής για τα παιδιά αλλά μεταξύ μας, και για τους μεγάλους που ψάχνουν αφορμή να δώσουν μια παραμυθένια πινελιά στη ρουτίνα της  καθημερινότητας.

Στην χώρα μας κατά καιρούς εναντιώνονται στο στολισμό του έλατου, τονίζοντας πως πρόκειται για ξενικό έθιμο και προτείνοντας την αντικατάστασή του με το στολισμένο καράβι που χαρακτηρίζεται άκρως ελληνικό έθιμο. Ισχύει όμως στην πραγματικότητα αυτό; Αποτελεί δηλαδή ο στολισμός του καραβιού τα Χριστούγεννα το κατεξοχήν ελληνικό έθιμο που «εκδιώχθηκε» όπως - όπως από το ξενόφερτο δέντρο; Μια σύντομη λαογραφική έρευνα μας βοηθά να ανακαλύψουμε πως το ζήτημα της προέλευσης του Χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι αρκετά περίπλοκο.

Εικ. της Ναταλίας Καπατσούλια
Οι περισσότεροι λαογράφοι ξένοι και Έλληνες ασπάζονται την άποψη πως ο στολισμός του έλατου δεν ανήκει στην ελληνική παράδοση. Η καταγωγή του εθίμου φαίνεται πως είναι γερμανική, ενδεχομένως και σκανδιναβική. Στην Ελλάδα πρώτη φορά στολίστηκε έλατο το 1833 στα ανάκτορα του Όθωνα στο Ναύπλιο.(1) Λίγα χρόνια αργότερα έφτασε στην Αγγλία (το 1839), στην Αμερική και τελικά αγαπήθηκε σχεδόν σε κάθε άκρη της γης.(2)
Ο επιφανής λαογράφος Δ. Λουκάτος αν και συμφωνεί με τη Δυτική καταγωγή του εξελιγμένου Χριστουγεννιάτικου δέντρου δεν παραβλέπει ωστόσο την ύπαρξη του στολισμένου πράσινου κλαδιού στην δική μας ιστορία. Αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Τούτο το πράσινο της Χριστουγεννιάτικης ώρας δεν περιμέναμε, στις μεσογειακές χώρες να μας το γνωρίσουν οι βόρειοι με το έλατο. Το είχαμε και στις αρχαίες γιορτές των «Δενδροφοριών», το συνηθίζαμε στις Ρωμαϊκές και στις Βυζαντινές Καλένδες, με κάθε κλαδί, το αναζητούσαμε και στα χρόνια των κοντινών πατέρων μας για τις διακοσμήσεις των ημερών αυτών. Η μυρτιά και η λεμονιά, η κουμαριά κι ο σκίνος κι η δάφνη, κάθε αειθαλές, έμπαινε πάντα στο σπίτι, ευλογημένο στόλισμα της Μεγάλης Γιορτής, δροσερή πρασινάδα για το ξημέρωμα της Νέας Χρονιάς.»(3)
Ο Λουκάτος επίσης πιστεύει πως το στόλισμα του σπιτιού με πρασινάδες- πράσινα κλαδιά τις ημέρες αυτές, που υπάρχει στην ελληνική παράδοση, αντικαθιστά τα λουλούδια που λείπουν από τη νεκρή φύση του χειμώνα αλλά και συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης και του ανθρώπου.

Ωστόσο, ο βυζαντινολόγος-αρχαιολόγος Κ.Δ. Καλοκύρης πηγαίνει αρκετά βήματα παραπέρα. Στο βιβλίο του, Το ΔΕΝΤΡΟ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ, Επιστημονική θεμελίωση της Ανατολικής καταγωγής του, Η ΦΑΤΝΗ ΚΑΙ Ο ΑΣΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΒΗΘΛΕΕΜ,(4)επιχειρεί μέσα από πηγές εκκλησιαστικών κειμένων, ύμνους, εικονογραφίες, εκκλησιαστικά αντικείμενα ακόμη και κάλαντα να αποδείξει την άμεση σύνδεση του Χριστουγεννιάτικού δέντρου με το χριστιανισμό της Ανατολής.
Ο Καλοκύρης τονίζει αρχικά την λατρευτική και ιερή υπόσταση των δέντρων στην Ελλάδα αλλά και σε όλο σχεδόν τον κόσμο.Στη συνέχεια παραθέτει την ύπαρξη μιας «βαβυλωνιακής σφραγίδας της 3ής π. χ. χιλιετίας όπου εικονίζεται καθισμένη μια θεά μητέρα να κρατεί και να υψώνει το μόλις γεννημένο θείο βρέφος της και να δέχεται δώρα για το γεγονός. Ακριβώς πίσω από τη θεά Μητέρα εικονίζεται το ιερό δέντρο, σύμβολο του γεννηθέντος.(5)
Παραδέχεται πως η ιδέα του δέντρου έφτασε στον Χριστιανισμό από την αρχαιότητα. Ωστόσο ο Χριστιανισμός και σύμφωνα με τον Καλοκύρη πρώτα εκείνος της Ανατολής, έδιωξε γρήγορα την ειδωλολατρική υπόσταση του δέντρου και το συνέδεσε αρχικά με το «δέντρο της γνώσης» και έπειτα με το Χριστό αφού «ο Χριστός θεωρήθηκε το αληθινό ξύλο της ζωής. «Ο Χριστός είναι το δέντρο της ζωής» σύμφωνα με τον Ωριγένη.» (6)

Ωστόσο αυτό που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και παραθέτει ο Καλοκύρης στο βιβλίο του είναι η ύπαρξη ενός συριακού κειμένου που βρίσκεται σε χειρόγραφο του Βρετανικού Μουσείου (στη γαλλική γλώσσα) και περιγράφει ένα ναό τον οποίο έχτισε το 512 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αναστάσιος ο Α΄ στο μονοφυσιτικό Tur  Abdin. Η περιγραφή που μεταφέρει στο βιβλίο του είναι χαρακτηριστική, «δυο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα τα οποία ήταν στημένα στις δυο πλευρές της (Ωραίας) Πύλης του Ι. Βήματος…Πάνω στα φύλλα των δέντρων υπάρχει θέση για φώτα που τρεμοσβήνουν. Εκατόν ογδόντα λαμπάδες για κάθε δέντρο και πενήντα ασημένιες αλυσίδες (τοποθετημένες) από πάνω ως κάτω. Σε αυτές ήταν κρεμασμένα αντικείμενα από χαλκό, κόκκινα αβγά, κρατήρες, ζώα, πουλιά, σταυροί, στέφανα, κουδουνάκια,(ή σταφύλια) δίσκοι( ή δαχτυλίδια, σκαλιστά αντικείμενα…» (7)
Για τον Καλοκύρη είναι καταφανέστατη και αποκαλυπτική η ομοιότητα αυτών των δέντρων με τα σημερινά χριστουγεννιάτικα δέντρα, αν και σημειώνει πως εκείνα τα δέντρα δεν ήταν προορισμένα ειδικά για τα Χριστούγεννα.
Δεν παραλείπει να αναφερθεί σε ακόμη δυο κείμενα στα οποία δίνεται, στο μεν πρώτο, περιγραφή των φώτων σε δέντρα στο επιστύλιο του τέμπλου του Ναού της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, το 563,  και στο άλλο στον Άμβωνα του ίδιου ναού. (8)
Φαίνεται επίσης πως τα συριακά δέντρα, αυτά με την κωνοειδή μορφή και τα φώτα  εξελίχθηκαν στα μεγάλα ορειχάλκινα μανουάλια που συναντάμε στα πλάγια της Ωραίας Πύλης στις εκκλησίες μας και μοιάζουν με κωνοειδή δέντρα.

Ο Καλοκύρης λοιπόν θεωρεί πως το δέντρο χρησιμοποιήθηκε ως ιερό από την Εκκλησιά για πρώτη φορά στην Ανατολή, ειδικότερα στη Συρία και είναι αυτό το δέντρο που αποτελεί τον πρόδρομο του σημερινού Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το γεγονός πως στην μετέπειτα βυζαντινή και μεταβυζαντινή Ορθοδοξία δεν υπάρχουν μαρτυρίες για την συσχέτιση του δέντρου με τις γιορτές των Χριστουγέννων,το αποδίδει στο σκότος που έπεσε στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και διερωτάται, μήπως απλώς το έθιμο ατρόφησε και στο τέλος σχεδόν λησμονήθηκε ενώ σε μας ξαναήρθε ως αντιδάνειο από τη Δύση αφού προηγουμένως εκεί τελειοποιήθηκε.(9)

Εικ.της Ναταλίας Καπατσούλια
Για να ισχυροποιήσει και άλλο την άποψή του αναφέρεται σε έθιμο που υπάρχει από πολύ παλιά στο ναό του Αγίου Νικολάου στο Λιτόχωρο Πιερίας όπου στα Θεοφάνια τοποθετούνται δυο δέντρα μέσα στο ναό, -πρόκειται για λεμονιές αλλά δεν έχει σημασία το είδος του δέντρου, έτσι και αλλιώς δεν υπάρχει αμφιβολία πως το έλατο προέρχεται από τις χώρες της Δύσης-, σημασία έχει η τοποθέτηση των δυο δέντρων και μάλιστα κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων. (10)
Επίσης σύμφωνα με τον καθηγητή λαογραφίας Δ. Οικονομίδη τον οποίο επικαλείται ο Καλοκύρης, στο Καλέντζι Ιωαννίνων υπήρχε το έθιμο (γνωστό πάππου προς πάππου) να στολίζουν στη περίοδο των Χριστουγέννων ένα κλωνάρι κέδρου με βαμβάκι, κεράκια και παιχνίδια που λάμπουν και να το κρατούν για 40 μέρες. (11)
Επιπλέον σε ότι αφορά τη διασύνδεση του δέντρου με τα Χριστούγεννα ο Καλοκύρης πέρα από την παράθεση κειμένων με την οποία στηρίζει την πεποίθηση, Δέντρο-ξύλο(ζωής)–Χριστός, σημειώνει πως στην εικονογραφία της Γεννήσεως συναντάμε καμιά φορά δίπλα στη Θεοτόκο με το θειο Βρέφος και ένα δέντρο…» (12)  ενώ τέλος παραθέτει κάλαντα που ακούγονταν στην Καππαδοκία, στους Αγίους Τόπους και στην Κρήτη με μια μικρή διαφορά μεταξύ τους:

«κει που γεννήθεκε ο Χριστός
χρυσό δενδρίν εβγήκε….»

ενώ στην Κρήτη

εκεί που πάτησε ο Χριστός
χρυσό δενδρίν εβγήκε…» (13)

Σε ότι αφορά στο δέντρο της Δύσης, ο Καλοκύρης τονίζει πως οι λαοί της Ευρώπης θαύμαζαν το αιωνόβιο δέντρο με τον ίσιο κορμό, το μεγάλο ύψος και το καταπράσινο χρώμα χειμώνα καλοκαίρι. Ήταν φυσικό λοιπόν να το βάλουν στα σπίτια τους και να το υμνήσουν.  Γρήγορα αποτέλεσε το σύμβολο της Πρωτοχρονιάς.  Γύρω στο 16ο αιώνα ακούστηκε στη Γερμανία το γνωστό πλέον τραγούδι: ‘Ω έλατο, ω έλατο» που όμως καμία σχέση δεν είχαν οι στίχοι του τραγουδιού με τις γιορτές των Χριστουγέννων. (14)
Σταδιακά και καθώς το έλατο και ο στολισμός του γινόταν όλο και περισσότερο αγαπητός έφτασε να αποτελεί Χριστουγεννιάτικο σύμβολο. Κάπως έτσι έφτασε και σε μας όμως για… δεύτερη φορά αφού στην πραγματικότητα από τον Ορθόδοξο χριστιανισμό, σύμφωνα με τον Καλοκύρη, ξεκίνησε.

Εικ. της Ναταλίας Καπατσούλια

Δέντρο ή καράβι;
 
Και κάπου εδώ εμπλέκεται και  το θέμα του «καραβιού». Τόσο ο Λουκάτος  όσο και ο Καλοκύρης συμφωνούν πως τα παιδιά στα νησιά συνήθιζαν να κρατούν  καράβι λέγοντας τα κάλαντα, για την υπόλοιπη ωστόσο ηπειρωτική και ορεινή Ελλάδα αυτό είναι ένα έθιμο άγνωστο. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να στολίζανε καράβι στα Άγραφα; Φαίνεται μάλιστα πως την εποχή που έγραφε το βιβλίο του ο Λουκάτος, το 1974, υπήρξε μια εκστρατεία που είχε στόχο την κατάργηση του δέντρου και την αντικατάστασή του με το καράβι (μάλλον για οικολογικούς λόγους) πράγμα που τον έβρισκε εντελώς αντίθετο με βάση τις παραδόσεις και τη λαογραφία. Λέει χαρακτηριστικά: «το δεντρόκλαρο και ο θάμνος έμπαιναν πάντα τα Χριστούγεννα στο ελληνικό σπίτι, είτε για την εστία είτε σαν ελπιδοφόρος βλαστικός διάκοσμος…»(15) και αλλού συνεχίζει: «Υποστηρίζω λοιπόν και τώρα ότι δεν πρέπει να διώχνουμε το Δέντρο από τα Χριστούγεννα μας, μπορούμε όμως να συστήσουμε την αντικατάσταση ή αραιότερη χρήση του με άλλα κλαδιά….» και προτείνει την ελιά, τη μυρτιά, το σκίνο, την κουμαριά, τη δάφνη. (16)
 
Επιπλέον τονίζει πως το καράβι που είναι συνυφασμένο με αποχωρισμούς, δεν θα μπορούσε να συμβολίσει την ένωση της οικογένειας, το μάζεμα στην «εστία» όπως το θέλουν τα έθιμα αυτών των ημερών.
Αυτή είναι  μια πειστική εξήγηση για ποιο λόγο το καράβι δεν κατάφερε να επικρατήσει στον χριστουγεννιάτικο στολισμό και θα ήταν χρήσιμο να τη λαμβάνουμε υπόψη μας  προτού αρχίζουμε με παράπονο να αναφερόμαστε στον αναίτιο και άδικο παραμερισμό του καραβιού από το δέντρο. Ο Λουκάτος καταλήγει: Αν το καράβι με την ελληνο-ναυτική ή εκκλησιαστική σημασία του, αρέσει από μόνο του σε πολλούς και παραμείνει ως στολίδι για τα Χριστούγεννα η λαογραφία δεν θα έχει αντίρρηση. Φτάνει να μη λείψει γύρω του ο πατροπαράδοτος βλαστικός και πράσινος διάκοσμος. (16)

Ο στολισμός ενός φυσικού δέντρου στον κήπο μας ή στη γλάστρα της βεράντας μας είναι υπέροχο θέαμα, άκρως συμβολικό και αφού κατά την άποψη των ειδικών λαογράφων είναι και ελληνικό, θα μπορούσαμε να το ακολουθήσουμε ακόμη και σε συνδυασμό με ένα συνθετικό ελατάκι στο σαλόνι μας…Αν πάλι θέλουμε όπωσδήποτε φυσική πρασινάδα μέσα στο σπίτι ας ακολουθήσουμε τη συμβουλή των λαογράφων στολίζοντας κλαδιά δάφνης, ελιάς,  μυρτιάς, σκίνου και κουμαριάς και αν θέλουμε να ακολουθήσουμε την παράδοση που λέει πως τα μυτερά ή αγκαθωτά φύλλά «διώχνουν το κακό» ο Λουκάτος μας συστήνει στο δικό μας μυρτόδεντρο να προσθέσουμε λίγα ελατόφυλλα ή πευκόφυλλα, λιόπουρνο ή βελανιδιά.

Ας στολίσουμε λοιπόν δίχως τύψεις πράσινα κλαδιά, γλάστρες και δεντράκια συνθετικά ή φυσικά σε κήπους και...
καλές γιορτές!

Εικ. της Ναταλίας Καπατσούλια


Οι εικόνες που χρησιμοποίησα στην ανάρτηση είναι της Ναταλίας Καπατσούλια απο την εικονογράφηση του βιβλίου μου: Τα καμώματα της χρυσαφένιας μπαλίτσας, εκδ. Ψυχογιός.



Αναφορές

  1. Δημ. Σ. Λουκάτος, Χριστουγεννιάτικα και των Γιορτών, εκδ. Φιλιππότη, Αθήνα, 1979, σελ. 79
  2. όπως παραπάνω σελ. 76
  3. όπως παραπάνω, σελ 81
  4. Κωνσταντίνος Δ. Καλοκύρης, Το δέντρο των Χριστουγέννων, επιστημονική θεμελίωση της Ανατολικής καταγωγής του, η Φάτνη και ο Αστέρας της Βηθλεέμ, εκδόσεις University studio press, Θεσσαλονίκη, 2001.
  5. όπως παραπάνω, σελ. 41.
  6. όπως παραπάνω, σελ. 47
  7. όπως παραπάνω, σελ 35-36.
  8. όπως παραπάνω, σελ.38-39.
  9. όπως παραπάνω, σελ.58
  10. όπως παραπάνω, σελ. 59
  11. όπως παραπάνω, σελ. 63
  12. όπως παραπάνω, σελ. 69
  13. όπως παραπάνω, σελ. 70
  14. όπως παραπάνω, σελ.77-78
  15. Δημ. Σ. Λουκάτος, Χριστουγεννιάτικα και των Γιορτών, εκδ. Φιλιππότη, Αθήνα, 1979, σελ.86
  16. όπως παραπάνω, σελ 87

Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2013

Όταν τα Μαθηματικά συναντούν τη λογοτεχνία για παιδιά!

Άγης ο Μαθημάγος,
της Έλενας Αρτζανίδου



Ένα λογοτεχνικό βιβλίο για τα Μαθηματικά... 
Ένα βιβλίο με τον ήρωα του οποίου θα ταυτιστούν πάρα πολλά παιδιά και χωρίς ντροπή θα παραδεχθούν πως ναι, και εκείνα κάπου κάπου νομίζουν πως το 5 τα κοιτά αγριεμένο! Ταυτόχρονα οι αναγνώστες, μεγάλοι και μικροί, θα διαπιστώσουν πως με λίγη προσπάθεια, με συγκέντρωση και με τη γνώση κάμποσων καλών κόλπων τα πρώτα Μαθηματικά μπορούν να γίνουν διασκέδαση και να αποτελέσουν την αφορμή για το χτίσιμο μια καλής σχέσεις με τους αριθμούς που θα ακολουθεί τα παιδιά σε ολόκληρη τη σχολική τους πορεία.

Η Έλενα Αρτζανίδου έγραψε για άλλη μια φορά, μια κεφάτη και ζωντανή ιστορία, γεμάτη χιούμορ και... αριθμούς που θα αγαπηθεί από τους αναγνώστες.
Όμορφη, χορταστική και κατατοπιστική η εικονογράφηση της Τέτης Σώλου.

Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται μαθηματικές δραστηριότητες από την Χριστίνα Τσαλίκη και  τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου, για παιδιά δευτέρας δημοτικού και πάνω.

Συγγραφέας: Έλενα Αρτζανίδου
Εκδόσεις: Ψυχογιός, 9/2013
Σειρά: Βατόμουρο, 7 ετών και πάνω
Εικονογράφηση: Τέτη Σώλου

Πληροφορίες για τη συγγραφέα Έλενα Αρτζανίδου μπορείτε να βρείτε στο:   
                  http://www.psichogios.gr/site/Authors/show?aid=387
 και στο:      
http://www.biblionet.gr/author/13496/%CE%95%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%CE%91%CF%81%CF%84%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%BF%CF%85

καθώς και στο ιστολόγιό της: http://ardjanidou.psichogios.gr/


















Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2013

Καλοκαιρινή Εκστρατεία ανάγνωσης και δημιουργικότητας απο το FUTURE LIBRARY, καλοκαίρι 2013



"Στις βιβλιοθήκες ο κόσμος είναι πολύχρωμος!" ήταν το κεντρικό σύνθημα που έδωσε το Future Library και κυριάρχησε σε 103 βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα το καλοκαίρι που μόλις πέρασε και βέβαια και στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας "Κωνσταντίνος Κούμας".



Στη σελίδα του Future Library διαβάζουμε:
Από το 2011, που ιδρύθηκε το Future Library, στόχος μας είναι να μεταμορφώσουμε τις ελληνικές δημόσιες βιβλιοθήκες σε μοναδικά κέντρα δημιουργικότητας, καινοτομίας και μάθησης. Μόνο έτσι μπορεί να εγκατασταθεί στη συνείδηση του κόσμου, η σπουδαιότητα του θεσμού των βιβλιοθηκών. Σε όλη την πορεία μας μέχρι σήμερα, έχουμε την αμέριστη στήριξη του Ιδρύματος “Σταύρος Νιάρχος” που είναι ο αποκλειστικός δωρητής αυτής της δράσης.

 
Ο Βάτραχος είναι βάτραχος, ένα από τα πολλά βιβλία που δώρησε στις βιβλιοθήκες το Future Library.
Και πράγματι δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν άλλο τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να ζωντανέψουν, χωρίς τη συνδρομή του Ιδρύματος "Σταύρος Νιάρχος"  οι βιβλιοθήκες μας, έτσι όπως ζωντάνεψαν αυτούς τους 3 μήνες. Όχι μόνο γιατί η τραγική οικονομική κατάσταση της Ελλάδας δεν θα της επέτρεπε να επενδύσει χρήματα σε τέτοιες δράσεις, αλλά γιατί πιστεύω πως, δυστυχώς, ακόμη και αν υπήρχαν τα χρήματα το ελληνικό κράτος θα επέλεγε να τα προσφέρει αλλού, σε φορείς και δράσεις διαφορετικές και όχι στις βιβλιοθήκες, στην αγορά βιβλίων για αυτές και σε δράσεις που σχετίζονται με τη φιλαναγνωσία και τη δημιουργικότητα.


Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος με μεγάλη χαρά συμμετείχα εθελοντικά (όπως και όλοι οι άλλοι) σε τρεις δράσεις: 
Ανάγνωση και κατασκευή με αφορμή το βιβλίο του Μαξ Βέλθουις, Ο βάτραχος είναι βάτραχος
Ανάγνωση, δραματοποίηση, δημιουργική γραφή, με αφορμή τη δράση: Τα φαντάσματα είναι άσπρα.
Χρονογραμμή του πράσινου, μια δράση με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ιστορικής υφής. 
Ο βάτραχος μπορεί να μην τα κατάφερε να πετάξει, ο φίλος μας πάντως...παραλίγο!
Η βιβλιοθήκη κατά τη διάρκεια ολόκληρου του καλοκαιριού γέμιζε με παιδιά ενθουσιασμένα και ορεξάτα να ακούσουν ιστορίες, να φτιάξουν δικές τους, να ασχοληθούν με εικαστικά, να τραγουδήσουν, να ψάξουν τα ράφια, να δανειστούν βιβλία.
Και αληθινά, όχι ως άνθρωπος που ασχολείται με το βιβλίο αλλά πρωτίστως ως μητέρα, νιώθω μεγάλη ανακούφιση όταν ξέρω πως παιδιά και έφηβοι μπορούν να περάσουν δημιουργικά ένα κομμάτι του χρόνου των καλοκαιρινών τους διακοπών σε ένα ασφαλές και γεμάτο θετικά ερεθίσματα περιβάλλον όπως είναι αυτό μιας δημόσιας βιβλιοθήκης.



Τα φαντάσματα είναι άσπρα-εικαστικά 
Η φοβερή όμαδα των αγοριών που με δυσκολία σήκωσε κεφάλι απο την ιστορία για φαντάσματα που έγραφε.

Νιώθω λοιπόν την ανάγκη να ευχαριστήσω το Future Library που καλύπτει με την παρουσία του την εκκωφαντική απουσία του κράτους, όλο το προσωπικό της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λάρισας για την εξαιρετική συνεργασία και βέβαια και τους άλλους εθελοντές γιατί η συλλογικότητα και η αλληλοβοήθεια είναι αυτή που οδηγεί στην επιτυχία ενός στόχου.
Χρησιμοποιώντας λέξεις κλειδιά τα παιδιά φτιάχνουν τις δικές τους ιστοριούλες για φαντάσματα.

Παρασκευή 18 Οκτωβρίου 2013

Βιβλία από την... πένα των άλλων!

για παιδιά από 7 ετών


Έξω απ΄ τα δόντια, της Ιωάννας Μπουλντούμη, εκδόσεις Ψυχογιός.

Για να δείτε αναλυτικά την παρουσίαση, παρακαλώ κάντε κλικ δεξιά, στη ΣελίδαΒιβλία από την... πένα των άλλων!

Τρίτη 20 Αυγούστου 2013

Ιστορίες κάτω απο τα πλατάνια...

Κισσός και Τσαγκαράδα Πηλίου 9 και 10 Αυγούστου

Κισσός ήταν το όνομα του χωριού που θα γινόταν η πρώτη παρουσίαση και ανεβαίνοντας το βουνό δεν είχες λόγο να απορείς για το όνομα. 
Ένα βουνό κατάφυτο.
Τα κλαδιά απο τις καστανιές φορτωμένα με τα αγκαθωτά περιβλήματα των κάστανων υποκλίνονταν στους ταξιδιώτες, τα δέντρα κάλυπταν τον ουρανό δημιουργώντας φυσικούς θόλους απο φύλλα και κλαδιά και οι κισσοί έντυναν με καταπράσινους μανδύες πανύψηλους ξερούς κορμούς σα να θέλαν να τους προφυλάξουν από τη γύμνια τους...
Η θάλασσα χαμηλότερα έπαιζε κρυφό με το βουνό δημιουργώντας απάνεμα κολπάκια. Η φύση στα κέφια της..

Κάτω απο αιωνόβια πλατάνια παιδιά και γονείς άκουσαν τις Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους και αναρωτήθηκαν μαζί με τον Ευγένιο και τη Ζορζέτ ποιό να ήταν τέλος πάντων εκείνο το Ένα ποντίκι αλλιώτικο απο τα άλλα; Σας ευχαριστώ, περάσαμε υπέροχα... 

Οι παρουσιάσεις πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της δράσης ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΛΑΤΕΙΕΣ που πραγματοποιήθηκε από τις εκδόσεις Αίολος σε συνεργασία με τις εκδόσεις Ψυχογιός με προσκλήσεις συγγραφέων και εκθέσεις βιβλίων που ξεκίνησαν στα μέσα Ιουλίου και θα παραμείνουν ως το τέλος του καλοκαιριού.




Κισσός Πηλίου, πλατεία Αγίας Μαρίνας

Τσαγκαράδα, πλατεία Αγίου Στεφάνου.

Εγώ πήρα κάμποσες βαθιές-βαθιές ανάσες και άνοιξα διάπλατα τα μάτια μου για να χωρέσει όσο περισσότερο πράσινο γίνεται μέσα τους...

Είναι δυνατό να μην τρέξεις να σκαρφαλώσεις σε αυτόν τον πλάτανο; Αφού σε φωνάζει...Τα παιδιά μου πάντως δεν του χάλασαν χατίρι!

Τσαγκαράδα, πλατεία Αγίας Παρασκευής



 
Και με τη βοήθειά του τα κατάφεραν!

Ευχαριστώ τις Εκδόσεις Ψυχογιός και τις Εκδόσεις Αίολος με την συνδρομή των οποίων πραγματοποιήθηκαν αυτές οι παρουσιάσεις καθώς και τον Τουριστικό και Αναπτυξιακό Σύλλογο Τσαγκαράδας και τον Αθλητικό Όμιλο Κισσού "Ρήγας Φεραίος". 


Δευτέρα 3 Ιουνίου 2013

Επίσκεψη στους Βιβλιοπειρατές...τη Λέσχη Ανάγνωσης της Β2 τάξης του 1ου Δ.Σ. Λαμίας



Όταν έλαβα την πρόσκληση χάρηκα πολύ. 
Η κ. Ελένη Παπαθανασίου, δασκάλα της Β2 τάξης του 1ου Δημοτικού Σχολείου Λαμίας, όπως με ενημέρωναν από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, είχε φτιάξει Λέσχη Ανάγνωσης με τα παιδιά της τάξη της, τους «Βιβλιοπειρατές» και θα ήθελαν να τους επισκεφτώ. Επιπλέον έστησε την υπέροχη ιστοσελίδα  http://vivliopeirates.webnode.gr/  όπου οι βιβλιοπειρατές έχουν σκοπό να καταγράφουν τις επιδρομές τους στα... βιβλία και όχι μόνο!

Φυσικά δέχτηκα με χαρά την πρόσκληση και επειδή πειρατικό δεν περνά από Λάρισα για Λαμία πήρα μονάχα το…τρένο και την Τρίτη 28 Μαΐου βρέθηκα στο σχολείο τους.

Η γωνιά της Λέσχης Ανάγνωσης στην τάξη. Στο βάθος διακρίνεται το τραπέζι στολισμένο από άκρη σε άκρη με...λογοτεχνικά βιβλία.
Οι προσπάθειες της κ. Ελένης Παπαθανασίου για την δημιουργία Λέσχης Ανάγνωσης ξεκίνησαν στις αρχές της σχολικής χρονιάς αλλά ευοδώθηκαν στα τέλη Μάρτη, οπότε πήρε την άδεια για τη λειτουργία της… Η Λέσχη λειτουργεί κάθε Σάββατο απόγευμα. (Καλά διαβάσατε...Σάββατο). Έτσι όταν τους επισκέφτηκα είχαν ήδη διαβάσει τις Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους και το Ποτάμι που σταμάτησε να κυλά. Με τα παιδιά μιλήσαμε ξανά για τις Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους, και με αφορμή αυτές για το θέμα του σχολικού εκφοβισμού. Επιπλέον τους διάβασα αποσπάσματα από το Ένα ποντίκι αλλιώτικο από τα άλλα και παίξαμε το παιχνίδι «Ποντίκι στο κουτί» με αφορμή το βιβλίο.

Πρωτοβουλίες όπως η συγκεκριμένη Λέσχη Ανάγνωσης είναι και συγκινητικές και ενθαρρυντικές και αξιέπαινες και -μάλλον- σπάνιες. Φυσικά δεν θα είχα την απαίτηση από τους δασκάλους να δουλεύουν εκτός του ωραρίου τους. Η χρονική στιγμή που θα επιλέξουν ώστε να εντάξουν το λογοτεχνικό βιβλίο στην τάξη τους είναι μια προσωπική υπόθεση για τους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να το κάνουν. Εκείνοι που το θέλουν βρίσκουν αργά η γρήγορα τον τρόπο.

Θαύματα από τη μια μέρα στη άλλη δε γίνονται. Πιστεύω πως τα περισσότερα παιδιά, θα αγαπήσουν τα βιβλία όταν τα γνωρίσουν, η γνωριμία όμως αυτή απαιτεί επίμονη, συστηματική δουλειά και πάνω απ΄ όλα πίστη και διάθεση από το δάσκαλο. Όταν όμως στην τάξη υπάρχει σε μια γωνιά ένα τραπέζι γεμάτο λογοτεχνικά βιβλία και όταν κάθε Σάββατο η δασκάλα μαζεύει τα παιδιά για να τους διαβάσει και να παίξουν με αυτά τα βιβλία, τότε αναμφίβολα αυτή η συνάντηση με τη λογοτεχνία δεν θα περάσει απαρατήρητη απο τα παιδιά...

Με την δασκάλα της τάξης την κ.Ελένη Παπαθανασίου, την ψυχή της Λέσχης Ανάγωνσης "Βιβλιοπειρατές"
Θα ήθελα να συγχαρώ την εκπαιδευτικό κ. Ελένη Παπαθανασίου για το ζήλο της και την αξιέπαινη προσπάθειά της και να της ευχηθώ καλή δύναμη! Εύχομαι να συνεχίσει με την ίδια διάθεση και στο μέλλον.
Ευχαριστώ επίσης το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων με την συνδρομή του οποίου πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη και ιδιαιτέρως την κ. Τασούλα Σαμαρά  για την πρόσκληση και την υπέροχη φιλοξενία.

Σάββατο 25 Μαΐου 2013

Επίσκεψη στο Νηπιαγωγείο Γριζάνου Τρικάλων 24/5/13


Το Νηπιαγωγείο Γριζάνου συστεγάζεται με το Δημοτικό σχολείο σε ένα πέτρινο παλαιό κτίριο με θέα ένα κατάφυτο με έλατα λόφο και τον απέραντο ουρανό...


Στο όμορφο αυτό μέρος, πέρασα ένα ξεχωριστό πρωινό Παρασκευής, με παιδιά ορεξάτα να ακούσουν ιστορίες και εκπαιδευτικούς με διάθεση να προσφέρουν στα παιδιά τους εμπειρίες και εικόνες.

Τους αφηγήθηκα την ιστορία του Βασίλη και των θυμωμένων ζωγραφιών, παίξαμε παιχνίδια για την ανακύκλωση και ζωγραφίσαμε. Και ενώ εγώ νόμισα πως κάπου εκεί οι δράσεις είχαν τελειώσει, χαμογελαστά προσωπάκια μου αποκάλυψαν πως μου είχαν μια έκπληξη ή μάλλον δυο: Είχαν διαβάσει, Το ποτάμι που σταμάτησε να κυλά, και με αφορμή αυτό ζωγράφισαν ομαδικά έναν πανέμορφο πίνακα που μου χάρισαν και τώρα κοσμεί το γραφείο μου και μου τους θυμίζει κάθε λεπτό...

Ποτάμι, δέντρα, βατραχάκια, πουλιά, λουλούδια και βέβαια...ερωδιοί... Τίποτα δεν πήγε χαμένο απο το βιβλίο!

 Επιπλέον ήταν έτοιμα να γίνουν τα ίδια ποτάμια, δέντρα, πουλιά, βατραχάκια, ξυλοκόποι και να δραματοποιήσουν την ιστορία... Και τα κατάφεραν υπέροχα!

Το ποτάμι κυλά..για την ώρα



Αξίζουν συγχαρητήρια στη διευθύντρια κ. Κατερίνα Αργύρη και τη νηπιαγωγό κ. Μαρία Τριαντάρη για την προετοιμασία των παιδιών και για τη δουλειά που κάνανε μαζί τους πριν πάω, που είχε ως αποτέλσμα τα παιδιά να αδημονούν να με συναντήσουν και να ακούσουν όσα είχα να τους πω.
Στο χώρο του Νηπιαγωγείου λειτούργησε παράλληλα και έκθεση βιβλίου απο το βιβλιοπωλείο Σφαίρα, ενώ την εκδήλωση παρακολούθησαν και γονείς των νηπίων με τους οποίους είχαμε την ευκαιρία να πούμε λίγα λόγια για την προσφορά του βιβλίου στα παιδιά μετά την παρουσίαση.
Εύχομαι στις καλές εκπαιδευτικούς να έχουν πάντοτε υγεία και διάθεση να προσφέρουν στα παιδιά τους!


Βιβλία και Βιβλιοφιλία-Ημερίδα Φιλαναγνωσίας Π. Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης



Την Τετάρτη 22 Μαΐου, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η ημερίδα που οργάνωσε η Π.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης με αφορμή τα τρία χρόνια φιλαναγνωστικών δράσεων.
Οι δράσεις φιλαναγνωσίας είναι ποικίλες και αφορούν τη Λέσχη Ανάγνωσης εκπαιδευτικών, μαθητών και φοιτητών "Αχιλλέας Καψάλης", το πρόγραμμα "Πάμε Τελλόγλειο", τη βαλίτσα της φιλαναγνωσίας και βέβαια το ιστολόγιο «Βιβλία και βιβλιοφιλία,» ένα διαδικτυακό χώρο συνάντησης εκπαιδευτικών, μαθητών, συγγραφέων, εκδοτών που με τις πρωτότυπες στήλες του δίνει σε εκπαιδευτικούς και παιδιά τη δυνατότητα να μυηθούν στον κόσμο του βιβλίου και των δημιουργών του.
Η κ. Έλενα Αρτζανίδου, ο κ Α. Κόπτσης, ο κ.Ε Κελεσίδης, ο κ.Α. Παρασκευάς και η κ. Χρ. Τσαγκάλια
Μια επίσκεψη στο ιστολόγιο http://filanagnosiaprogram.blogspot.gr  θεωρώ πως επιβάλλεται από όλους, γονείς και εκπαιδευτικούς ανεξαρτήτως τόπου διαμονής, γιατί φανερώνει χωρίς πολλά λόγια την εμπνευσμένη και συστηματική δουλειά που γίνεται μέσω αυτού του διαδικτυακού χώρου.
Η βράβευσή του άλλωστε από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου ήρθε να την ανταμείψει και να τη φωτίσει ακόμη περισσότερο.

Προσωπικά είχα την χαρά να συμμετέχω σε δυο δράσεις: Με την ιστορία μου «Στο σκοτεινό υπόγειο» στη στήλη: Ο συγγραφέας συνομιλεί με τα παιδιά, και στο πρόγραμμα «Πάμε Τελλόγλειο,» όπου η λογοτεχνία συνδέεται με τις εικαστικές τέχνες (υπάρχει προηγούμενη σχετική ανάρτηση) με αφορμή το βιβλίου μου, Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους.
Και οι δυο αποτέλεσαν υπέροχες εμπειρίες για μένα και μου άφησαν την αίσθηση πως και τα παιδιά τις εξέλαβαν με τον ίδιο τρόπο.

Ψυχή των δράσεων,  η Έλενα Αρτζανίδου εκπαιδευτικός και συγγραφέας που με τη στήριξη του Διευθυντή της κ. Μ. Καλογραία και του σχολικού συμβούλου κ Α. Κόπτση, κατάφεραν να κάνουν αυτό το πρωτοποριακό για την Ελλάδα βήμα στο χώρο του βιβλίου για παιδιά.

Προσθήκη λεζάντας
Κατά τη διάρκεια των ομιλιών τους ένιωσα την έλλειψη χρόνου. Μπορούν να χωρέσουν δράσεις τόσων χρόνων, αγωνίες, άγχη, ενθουσιασμός, επιβεβαιώσεις, απογοητεύσεις (από εξωγενείς παράγοντες…) σε λίγες ώρες παρουσίασης;
Οι περιγραφές των δράσεων Φιλαναγνωσίας από τους δασκάλους που τις ενέταξαν ενεργά και συστηματικά στο πρόγραμμά τους, αλλά και της ανταπόκρισης των παιδιών σε αυτές δεν ήταν μονάχα συγκινητικές, αλλά κατέδειξαν με τον καλύτερο τρόπο πως οδηγός στη συνάντηση  του παιδιού με το βιβλίο δεν μπορεί παρά να είναι ο δάσκαλος που έχει διάθεση, όραμα και κάποιον να τον καθοδηγεί...Πόσο χρήσιμο θα ήταν να ακούσουν την εμπειρία τους όλοι οι δάσκαλοι που εργάζονται στα σχολεία μας!

Η συγγραφέας κ. Ελένη Δικαίου έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα εισήγηση στο δεύτερο μέρος της ημερίδας.
Θεωρώντας προνομιούχα τα παιδιά που φοιτούν στα σχολεία της Π. Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης, αυτό το οποίο εγώ προσωπικά θα επιζητούσα, πρώτα ως γονέας και έπειτα ως συγγραφέας, θα ήταν η επέκταση του προγράμματος πανελλαδικά, σε όλες τις διευθύνσεις, κάτω από μια φόρμα που θα έβρισκε προφανώς το Υπουργείο Παιδείας.
Αυτού του είδους οι δράσεις προάγουν το ζητούμενο της φοίτησης των παιδιών μας στα σχολεία που είναι η ΠΑΙΔΕΙΑ.

Δευτέρα 8 Απριλίου 2013

Επίσκεψη στο 12ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας



Ευχάριστα ξεκίνησε η εβδομάδα με πολλές παιδικές φωνές και πολλά-πολλά χαμόγελα από τα παιδιά του 12ου Δ. Σ. Λάρισας.
Στις 8:15 ήμουν ήδη εκεί και τα παιδιά των τεσσάρων τάξεων, Α,Β,Γ,Δ ήταν επίσης πανέτοιμα…Είχαν διαβάσει απόσπασμα από τις Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους, είχαν συζητήσει το θέμα της ενδοσχολικής βίας με τους εκπαιδευτικούς και με περίμεναν για να μάθουν και άλλες λεπτομέρειες για τις... «κοτούλες» και τους «αχώνευτους»...

Και ενώ είχα προγραμματίσει να αφιερώσω μια διδακτική ώρα σε κάθε τάξη (τα παιδιά ήταν πολλά, κάθε τάξη δυο τμήματα και η πρώτη τρία…) να που εμφανίζεται με το…καλημέρα μια υπέροχη Δ΄ και αρχίζουμε να μιλάμε και να διαβάζουμε και να διαβάζουμε και να μιλάμε και έφυγε η ώρα…πέρασε το πρώτο συνεχόμενο δίωρο χωρίς να το καταλάβουμε…(οι δασκάλες ευγενέστατες δεν θέλησαν να μας διακόψουν…) ήρθε η ώρα για το διάλειμμα αλλά τα παιδιά ήταν ακόμη εκεί, συνέχισαν να ρωτάνε, να παρατηρούν, να σχολιάζουν, να λένε τις ιδέες τους…Πόσο τους ευχαριστήθηκα!
  
Εξίσου όμορφα περάσαμε και με τις επόμενες τάξεις με ωραία σχόλια και ενδιαφέρον από την πλευρά των παιδιών. Ευχαριστώ ιδιαίτερα τους εκπαιδευτικούς και τον διευθυντή για την πρόσκληση! Τους εύχομαι καλή δύναμη...
Κορίτσια της Γ΄τάξης προτίμησαν να περάσουν το διάλειμμά τους...διαβάζοντας!
Οι εκδηλώσεις τους για το βιβλίο συνεχίζονται και αύριο με πρόσκληση συγγραφέα και παράλληλη έκθεση παιδικού βιβλίου.

Και μια παρατήρηση:
Στους 3 περίπου μήνες που κυκλοφορούν οι Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους και στις επισκέψεις που ως τώρα έχω κάνει με αφορμή αυτό το βιβλίο, παρατηρώ πως τα παιδιά δείχνουν τεράστιο ενδιαφέρον για το θέμα της βίας και του εκφοβισμού.
Ειδικότερα δε, σε ότι αφορά το βιβλίο, συμπάσχουν με το θύμα, τον Ορέστη (σε βαθμό που τα μικρότερα όταν τους ρωτάω λένε πως θα ήθελαν να είναι στη θέση του…), θαυμάζουν τον παρατηρητή Γιάννη (σχεδόν όλοι τελικά ταυτίζονται μαζί του) θυμώνουν και νευριάζουν με το Ντίνο που ασκεί λεκτική βία στο συμμαθητή του και ελπίζουν στην πορεία του βιβλίου να τιμωρηθεί, αλλά τελικά να γίνει φίλος με τους υπόλοιπους…
Αυτό που με ξαφνιάζει ευχάριστα είναι πως στο βιβλίο ανταποκρίνονται εξαιρετικά καλά και οι μεγαλύτερες τάξεις, δείχνοντας αμείωτο ενδιαφέρον για την ιστορία και εκφράζοντας εκπληκτικές απόψεις και ιδέες, σημάδι πως τα παιδιά κατανοούν καθώς μεγαλώνουν πλήρως την επικινδυνότητα αυτής της συμπεριφοράς.


Κυριακή 31 Μαρτίου 2013

Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. Πάμε Τελλόγλειο με Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους



Η Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Θεσσαλονίκης με επικεφαλή την Έλενα Αρτζανίδου, συγγραφέα και εκπαιδευτικό, σε συνεργασία με το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ παρουσιάζουν φέτος για δεύτερη χρονιά το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας ‘Πάμε Τελλόγλειο’ . 


Πρόκειται για μια δράση που συνδέει τη λογοτεχνία με τις εικαστικές τέχνες. Στο πρώτο μέρος του προγράμματος η Έλενα Αρτζανίδου προσεγγίζει, με δική της τεχνική, το θέμα του βιβλίο που επιλέγεται, ενώ στο δεύτερο μέρος τα παιδιά «συναντούνται» με έργα Τέχνης που σχετίζονται με το θέμα του βιβλίου που παρουσιάστηκε. Εκφράζουν τις σκέψεις, τις ιδέες, τα συναισθήματά τους για τα έργα, προσπαθούν να ανακαλύψουν τη διασύνδεσή τους με το βιβλίο που παρουσιάστηκε λίγο πριν και βέβαια μαθαίνουν για τα έργα και για τον καλλιτέχνη που τα φιλοτέχνησε.

Μέσω αυτού του προγράμματος το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. αποτελεί το κατώφλι στο οποίο συναντούνται δυο τέχνες: η Λογοτεχνία και τα Εικαστικά.



 
Είχα λοιπόν τη μεγάλη χαρά και τιμή να ενταχθεί το τελευταίο μου βιβλίο «Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους» στο πρόγραμμα αυτό με σκοπό να θιγεί το ζήτημα του bulling, του φαινομένου της σχολικής βίας. Ενθουσιασμένη αποδέχτηκα την πρόσκληση να παραβρεθώ την ημέρα της παρουσίασης του στα παιδιά.

 
Όταν συναντώ παιδιά συνήθως είμαι εγώ αυτή που τους παρουσιάζω κάποια ή κάποιο από τα βιβλία μου ή άλλοτε είναι τα παιδιά εκείνα που με αφορμή κάποιο βιβλίο μου δουλεύουν ένα θέμα και μου το παρουσιάζουν.

Αυτή τη φορά δεν έγινε ούτε το ένα ούτε το άλλο…

Βλέπεται την παρουσίαση του βιβλίου στα παιδιά της Ε΄ τάξης του 44ου Δ. Σ. Θεσσαλονίκης ανέλαβε (όπως κάνει κάθε φορά) η Έλενα Αρτζανίδου. Εγώ ήμουν μονάχα παρατηρητής…Και μάλιστα για την ακρίβεια... κρυφός παρατηρητής μια και παρακολούθησα όλη την παρουσίαση σαν επισκέπτης χωρίς τα παιδιά να γνωρίζουν πως βρίσκομαι στην αίθουσα…μέχρι τη στιγμή της αποκάλυψης…Νομίζω πως όλοι οι συγγραφείς μπορούν να κατανοήσουν πόσο ξεχωριστή είναι μια τέτοια εμπειρία…



Το πρόγραμμα έτσι όπως σχεδιάστηκε και παρουσιάστηκε βρίσκεται στο: http://filanagnosiaprogram.blogspot.gr/p/2012-2013.html του ιστολογίου Βιβλία και Βιβλιοφιλία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αν. Θεσσαλονίκης, εγώ όμως θα σταθώ στην παρουσίαση του προγράμματος από την Έλενα Αρτζανίδου που καταθέτοντας την ψυχή της κράτησε προσηλωμένους πάνω της παιδιά και εκπαιδευτικούς για μιάμιση περίπου ώρα! Και αυτή δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση….




Επιπλέον για να σχεδιάσει το πρόγραμμα κάθε βιβλίου η Έλενα Αρτζανίδου κάνει αυτό το βιβλίο κτήμα της, το μελετά, βρίσκει την κατάλληλη μουσική επένδυση, στήνει δραστηριότητες και παιχνίδια, εμπνέεται στίχους…αγαπά κάθε βιβλίο που προσεγγίζει σα να είναι δικό της. Και αυτό αναμφισβήτητα αποτελεί έναν από τους λόγους επιτυχίας του προγράμματος.



Κατά τη συνάντησή μας τα παιδιά υπήρξαν αληθινή αποκάλυψη…Πριν την έναρξη ήμουν περίεργη και συγκρατημένη…Θα αναγνώριζαν στο θέμα της ιστορίας μου τον εκφοβισμό; Θα παραδέχονταν ότι τους έχει συμβεί ή ακόμη περισσότερο ότι εκείνα ίσως να τον έχουν προκαλέσει; Θα άκουγαν την ιστορία με ενδιαφέρον;

Δεν φανταζόμουν ούτε με πόσο ενδιαφέρον θα την άκουγαν ούτε με πόση προθυμία θα συμμετείχαν αναφέροντας προσωπικές τους εμπειρίες (ακόμη και τη θλίψη που βίωσαν από περιστατικά εκφοβισμού) αλλά και αιτιολογώντας γιατί δεν βρέθηκαν (ενώ τους το πρότειναν) στη θέση του θύτη. 




Μετά την «αποκάλυψή» μου με υποδέχτηκαν με απανωτές ερωτήσεις για τις Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους, αλλά και για τη συγγραφή γενικότερα και δεν θα φεύγαμε από την υπέροχη ατμοσφαιρική αίθουσα αν δεν μας περίμεναν οι πίνακες του Νίκου Παραλή!


Και αυτό είναι ένα άλλο κομμάτι που οι λέξεις δεν αρκούν για να το περιγράψουν. Υπεύθυνη του εικαστικού μέρους του προγράμματος ήταν η Χριστίνα Τσαγκάλια, αρχαιολόγος, συνεπιμελήτρια της έκθεσης η «Θεσσαλονίκη των Τέλλογλου: Ζωγραφική - Γλυπτική - Χαρακτική». Οι ερωτήσεις της στα παιδιά που στέκονταν μπροστά στους πίνακες του Παραλή, «Σήμα» 1971 και «Χτυπημένη διαδηλώτρια» 1989 οδήγησαν σε απίθανους συνειρμούς.

Και, αν και εντελώς τυχαία, η πλειονότητα των παιδιών της τάξης κατάγονταν από άλλες χώρες μπροστά στα μάτια μας είδαμε πως η παιδική ψυχή, η ευαισθησία, η φαντασία, δεν έχουν καταγωγή…ή αν το θέλετε έχουν κοινή καταγωγή…την αθωότητα.

Παραθέτω ενδεικτικά μια ερμηνεία του έργου του Παραλή «Σήμα»:

«Είναι μια κλειδαριά με ένα κλειδί που ξεκλειδώνει την ψυχή του ανθρώπου και από κει ξεπηδάει η αγάπη και η καλοσύνη και όλα τα ωραία αισθήματα που βρίσκονται κρυμμένα στον άνθρωπο…»

Μακάρι να υπήρχε τέτοιο κλειδί!



Κρατώ για το τέλος μια λέξη με την οποία χαρακτήρισε κάποιο από τα παιδιά τις Ιστορίες για δειλούς και θαρραλέους. «Το βιβλίο σας κυρία είναι καθαρό!» μου είπε και δεν φαντάζεται πόσο με έκανε να χαρώ… ‘Καθαρά’ θα ήθελα να είναι τα βιβλία μου, καθαρά να είναι τα νοήματα και τα μηνύματά τους…

Το να ευχαριστήσω και να συγχαρώ θερμά ξανά και ξανά όλους όσοι συνεργάζονται για αυτό το πρόγραμμα, Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Αν. Θεσσαλονίκης, την Έλενα Αρτζανίδου, το Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών, θα καταντήσει ίσως κουραστικό. Έχοντας πια την εμπειρία του, θα ήθελα να τους παρακαλέσω να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να μη σταματήσει…Αποτελεί αφορμή για μια εκπληκτική μύηση των παιδιών στον κόσμο των Τεχνών. Προσφέρει Παιδεία.